Prawda i kłamstwo

30 sierpnia, na oficjalnym twitterowym koncie PiS pojawił się post demaskujący kolejne kłamstwo opozycji. Opozycja twierdziła bowiem, że program Rodzina 500+ spowoduje spadek aktywności zawodowej kobiet, tymczasem okazało się, że stało się odwrotnie: zmniejszyła się wyraźnie liczba biernych zawodowo, zarówno wśród kobiet jak i wśród mężczyzn. W poście pojawiają się najpierw cytaty polityków opozycji, którzy zapowiadają zwiększenie liczby kobiet nieaktywnych zawodowo, co następnie jest przygwożdżone informacją, że stało się odwrotnie. Ponieważ zwykłem sprawdzać tego typu informacje, sięgnąłem do szczegółowych danych, które można znaleźć na stronie SpotData. No i prawda okazała się zgoła odmienna niż to przedstawiono w poście PiS. Wybitny filozof, ksiądz Józef Tischner (1931-2000) zwykł był żartować, że prawda dzieli się na trzy grupy: prawda, półprawda i g..no prawda. Informację z twitterowego konta PiS należałoby zakwalifikować do tej trzeciej grupy.

Od 10 lat w Polsce rzeczywiście maleje liczba osób nieaktywnych zawodowo. Zjawisko to można zaobserwować zarówno wśród kobiet, jak i wśród mężczyzn. Widać to doskonale na wykresie poniżej. Jego interaktywny oryginał można znaleźć tutaj. Zatem ogólna informacja podana przez PiS na Twitterze, jest prawdziwa. Ale żeby ją powiązać z programem Rodzina 500+, należałoby prześledzić zmiany aktywności zawodowej w różnych grupach wiekowych.

Nie ulega wątpliwości, że beneficjentami programu 500+ tylko w bardzo niewielkim stopniu są kobiety w wieku poniżej 24 lat oraz powyżej 50 lat. Zatem, żeby się przekonać jak program ten wpłynął na aktywność zawodową kobiet, należałoby prześledzić dane dla grupy wiekowej 25 – 49 lat. (Poniższy wykres w wersji interaktywnej jest do obejrzenia tutaj). A tu sytuacja jest zgoła odmienna.

Liczba nieaktywnych zawodowo kobiet w wieku 25 – 49 lat wyraźnie wzrosła w ostatnim roku. Dodatkowo daje do myślenia, że ten wzrost nastąpił na tle ogólnej tendencji spadkowej, jest więc jeszcze bardziej znamienny. Jest to jednak efekt spodziewany, żeby nie powiedzieć oczywisty, programu 500+. Jest on bowiem tak skonstruowany, że zachęca czy wręcz skłania, do takich zachowań. Ocena tego ubocznego efektu 500+ nie jest jednak jednoznacznie negatywna; wiele osób uzna za pozytywny fakt, że kobiety – szczególnie w rodzinach wielodzietnych – rezygnują z pracy, żeby zająć się dziećmi. W powyższych rozważaniach chodziło mi jedynie o zwrócenie uwagi łatwość manipulowania danymi oraz dość beztroskie i pozbawione głębszej refleksji, operowanie pojęciami: prawda i kłamstwo.