Szelki – dodatek praktyczny i stylowy

Choć trudno w to uwierzyć, pasek podtrzymujący spodnie jest stosunkowo niedawnym wynalazkiem. Owszem, różnego rodzaju pasy były znane od zawsze, ale spełniały one rolę ozdobną (np. w mundurach wojskowych).  Od czasu kiedy wymyślono spodnie, przez setki lat do ich podtrzymywania, służyły szelki. Jednak mniej więcej od połowy ubiegłego wieku zaczęły odchodzić w zapomnienie. Był nawet taki okres, że uważane były za coś niegodnego prawdziwego mężczyzny. Bardzo niesłusznie, bowiem szelki są elementem spełniającym ważną rolę w każdej starannej stylizacji, a do smokingu są wręcz obowiązkowe.

Dlaczego uważam, że szelki odgrywają tak ważną rolę? Z trzech powodów:

1. dają komfort znacznie większy niż można uzyskać przy zastosowaniu paska;
2. utrzymują spodnie we właściwym położeniu przez cały czas, co uniemożliwia ich obsunięcie i utworzenie harmonijki nad butami;
3. są bardzo stylowe.

Komfort noszenia szelek wynika z faktu, że spodnie mogą (i powinny) być wtedy nieco luźniejsze w pasie, co jest po prostu wygodniejsze. No i nie ma paska ściskającego brzuch. Najważniejszą cechą szelek jest jednak ich zdolność do utrzymywania spodni we właściwym położeniu. Trzeba pamiętać, że brzuch jest zawsze nieco wypukły (w wielu przypadkach słowo nieco należałoby zastąpić innym – bardziej adekwatnym), zatem pasek ma tendencję do zsuwania się pod tę wypukłość. A wtedy spodnie źle się układają (tył jest uniesiony w stosunku do przodu), a nogawki stają się zbyt długie tworząc nieestetyczną harmonijkę nad butami. Gdy zakłada się szelki, warto je wyregulować tak, żeby spodnie miały optymalną długość. Trzeba mieć na uwadze, że położenie kroku spodni może być niższe lub wyższe (w zakresie kilku centymetrów jest to niezauważalne z punktu widzenia komfortu noszenia), a tym samym długość spodni może być mniejsze lub większa. Takiej regulacji szelek dokonuje się stojąc przed lustrem i obserwując jak zmienia się długość spodni w miarę przesuwania klamerek regulacyjnych szelek. Wybiera się optymalne położenie, zapina klamerki i ma się problem z głowy: spodnie zawsze będą się ładnie układać i się nie obsuną. Bardzo ważne jest, żeby wspomnianej regulacji dokonywać patrząc na swoje odbicie w lustrze. Bazowanie na widoku spodni obserwowanych bezpośrednio (gdy patrzy się z góry), bywa bowiem zwodnicze.

Nie muszę chyba udowadniać, że niekwestionowalna jest też stylowość szelek; przecież noszą je mężczyźni dbający o swój wygląd i świadomi efektów jakie chcą uzyskać. Czyli mężczyźni stylowi.

W ciągu kilkudziesięciu ostatnich lat, szelki przeżywały wzloty i upadki, a okres od początku XXI wieku należy uznać za czas wzlotu. Jest to wprawdzie wzlot trochę anemiczny i cherlawy, ale jednak jest. Świadczy o nim fakt, że szelki są obecnie dostępne w zasadzie we wszystkich sklepach z męską odzieżą i dodatkami, podczas gdy jeszcze w ostatnich dekadach XX wieku były towarem bardzo rzadkim. Trzeba też odnotować, że w dzisiejszej ofercie dominują szelki, które mają dwa rodzaje zapięć: na guziki i na żabki. Klient sam decyduje, które z tych rozwiązań wybiera – usuwając jedno z zapięć i pozostawiając drugie. Ale w każdej chwili może później dokonać ponownej zamiany. Oczywiście są też szelki wyłącznie na żabki lub wyłącznie na guziki. Te drugie, to na ogół szelki renomowanych marek, przeznaczone dla mężczyzn ceniących klasykę i przykładających dużą wagę do wszelkich szczegółów ubioru. Szelki na guziki są wręcz niezbędnym elementem wyposażenia każdego eleganta, dandysa, sartorialisty, czy jakkolwiek inaczej byśmy go nazwali.

Szelki przeważnie są wykonane z taśmy gumowej, ale czasami można też spotkać szelki z innych materiałów (w tym nierozciągliwych – np. ze skóry). Należą jednak do rzadkości, zatem nie będę poświęcał im uwagi. Warto natomiast parę zdań napisać o białych szelkach do smokingu. Mogą one być wykonane z taśmy gumowej w kolorze białym, ale prawdziwie stylowe i tradycyjne szelki smokingowe są wykonane z jedwabnej mory. To specyficzna tkanina, w której odpowiednie sploty wątku i osnowy dają deseń prążków. Te prążki załamują światło w taki sposób, że gdy poruszymy tkaniną, to obserwujemy na niej przesuwające się desenie podobne do słojów drzewa. Efekt jest bardzo intrygujący.

Efekt mory (moiré) jest znanym zjawiskiem fizycznym polegającym na pojawianiu się punktów lub wzorów, wskutek krzyżowania się układu co najmniej dwóch regularnych siatek rastrowych lub wzorów podobnego rodzaju. Bardzo często jest niepożądanym efektem na zdjęciach w postaci cyfrowej, wynikającym z krzyżowania się rastra z układem pikseli bitmapy. Świetnie to widać na jednym ze zdjęć powyżej, gdzie na prążkowanym garniturze Guillaume Bo widać różne wzory, których w rzeczywistości nie ma – są to właśnie linie mory. Wystarczy takie zdjęcie obejrzeć w innej rozdzielczości, żeby ten niepożądany efekt zniknął. W tkaninach zwanych morami, wspomniany efekt jest pożądany; służą one do wykonywania różnych ozdobnych fragmentów odzieży – klap, mankietów, kołnierzy itp. Obecnie jedwabne mory najczęściej spotyka się w szatach ceremonialnych i liturgicznych hierarchów kościelnych. No i w szelkach do smokingu 😉

Guziki do szelek mogą być przyszyte zarówno od wewnętrznej, jak i zewnętrznej strony gurtu. Przyjęło się, że z przodu guziki z reguły przyszywa się od wewnętrznej strony. Natomiast z tyłu bywają przyszywane od zewnętrznej strony, chociaż częściej też są od strony wewnętrznej. Warto tu dodać, że szelki mogą mieć konstrukcję typu X lub typu Y. Konstrukcja Y to taka, w której przednie paski łączą się ze sobą na plecach i dalej jest już jeden pasek sięgający gurtu. W konstrukcji X paski krzyżują się na plecach. Nie ma większego znaczenia, który typ szelek wybierzemy. Moim zdaniem w codziennym użytkowaniu wygodniejsze są szelki Y i one też są częściej spotykane na sklepowych półach.

Decydując się na szelki powinniśmy wiedzieć, że spodnie nie powinny mieć wtedy szlufek. Spodnie szyte na miarę, z przeznaczeniem do użytkowania wyłącznie z szelkami, mają zwykle nieco wyższy stan i tylną część gurtu nieco inaczej zszywaną, a sam gurt może być nieco szerszy. Ze spodni kupowanych w sklepie – które z reguły mają szlufki – możemy je z łatwością usunąć. Szczegółową instrukcję jak to zrobić, można znaleźć w moim wpisie: Jak przystosować do szelek typowe spodnie garniturowe. Jednak założenie szelek do spodni ze szlufkami nie jest żadną gafą, chociaż szelki na guziki trochę się ze szlufkami kłócą. Ja stosuję zasadę, że do spodni ze szlufkami używam szelek na żabki, zaś szelki na guziki rezerwuję do spodni bez szlufek. Gafą i to dużą, byłoby natomiast założenie paska i szelek równocześnie. A niestety zdarza się to dość często.

Bywało, że szelki grały ważne role w popularnych filmach. Chyba najbardziej zapamiętane zostały, jako element ubioru Gordona Gekko, granego przez Michaela Douglasa w filmie Wall Street. Szelek używał także James Bond – zawsze wtedy gdy był w smokingu. Zarówno Gordon Gekko jak i James Bond używali szelek marki Albert Thurston.

Zdarzają się także nieformalne stylizacje bez marynarki, w których szelki odgrywają istotną rolę. Mnie się takie stylizacje przeważnie nie podobają ale muszę przyznać, że czasami nie sposób odmówić im swoistego uroku. Starsi czytelnicy pamiętają zapewne debiut Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie, w roku 1991. Telewizja pokazała maklerów w białych koszulach i czerwonych szelkach. Było to w pewnym sensie szokiem estetycznym dla widzów przyzwyczajonych do szarej i siermiężnej rzeczywistości PRL-u. Ale niosło też z sobą powiew wielkiego i mitycznego Zachodu i zapowiedź zmian w sposobie ubierania się polskich mężczyzn. Niestety na zmiany te musieliśmy jeszcze trochę poczekać.

Bez wątpienia najsłynniejszą postacią, która z szelek uczyniła swój znak firmowy, był Larry King – człowiek, który przez dziesięciolecia prowadził w telewizji CNN, słynny program Larry King Live. Występował zawsze w kolorowym krawacie i kolorowych szelkach, ale bez marynarki. Było to dość pretensjonalne, ale to przecież Ameryka. Po latach odszedł na emeryturę, ale tylko po to, żeby wkrótce powrócić w innej telewizji z programem Larry King Now. Znów bez marynarki i w szelkach, ale w kolorystyce znacznie bardziej stonowanej. Lary King zmarł w roku 2021.