Raniuszek

Raniuszek to ptak niezwykły i to pod wieloma względami. Już sam wygląd trudno uznać za typowy dla ptaków gniazdujących w Polsce; budzi raczej skojarzenia z ptakami egzotycznymi. Często się zdarza, że gdy ktoś zobaczy raniuszka, to uważa, że jest to egzotyczny ptak hodowlany, który uciekł komuś z klatki. Tymczasem populacja raniuszków w Polsce jest dość liczna, a w czasie przelotów można obserwować stada liczące nawet ponad 100 osobników. Inną niezwykłą cechą, którą może się pochwalić raniuszek, jest budowa kunsztownego gniazda w postaci wydłużonej kuli z bocznym wejściem. Kula (a właściwie elipsoida) jest upleciona niemal wyłącznie z mchu, z zewnątrz jest sprytnie maskowana porostami, kawałkami kory i oprzędami owadów, zaś w środku bardzo obficie wyścielana puchem. Niezwykły jest też sposób w jaki raniuszek pozyskuje ów puch. Mianowicie odwiedza… miejsca gdzie krogulec oskubuje z piór swoje ofiary. Tym samym naraża się na niebezpieczeństwo, że sam zostanie przez krogulca pochwycony.

Raniuszek jest ptakiem bardzo małym. Wprawdzie długość jego ciała jest mniej więcej taka sama jak długość ciała najpopularniejszej z naszych sikor, czyli bogatki, jednak u raniuszka około 60% tej długości stanowi ogon. Więc masa ciała, wynosząca 7 – 10 g, jest o połowę mniejsza od masy ciała bogatki.

Kolejną niezwykłą cechą raniuszka jest fakt, że samica składa aż 12 jaj, a odnotowano lęgi, w których liczba złożonych jaj wynosiła 16! Jest zupełnie niepojęte w jaki sposób kilkanaście piskląt może się pomieścić w elipsoidalnym gnieździe, którego wewnętrzna średnica w przekroju poziomym wynosi ok. 11 cm! Mam w domu filiżankę do herbaty o średnicy 11 cm (filiżanki do kawy mają z reguły średnicę 6 – 7 cm) i nie wyobrażam sobie upakowania w niej 12 pisklaków raniuszka. O 16 już nie wspomnę. A jednak dają radę! Gdy młode opuszczą już gniazdo, to jako podloty, są jeszcze karmione przez rodziców przez około dwa tygodnie. Przesiadują wtedy w pobliżu gniazda, nierzadko w rządku – stłoczone jedno obok drugiego. Ciekawe jest to, że w karmieniu podlotów uczestniczą niekiedy nie tylko rodzice, ale także inne raniuszki, które nie założyły własnych lęgów. Zaś w przypadku drugiego lęgu, w karmieniu młodych uczestniczą młode z pierwszego lęgu. To jedyny taki przypadek wśród ptaków. Zatem teza, że raniuszek to ptak niezwykły, wydaje się niepodważalna.

We wpisie wykorzystałem zdjęcia ze stron: Pixabay oraz strony Zbigniewa Maćko. Jak łatwo zauważyć na zdjęciach jedne z ptaków mają całą główkę białą, zaś inne mają dodatkowe piórka w ciemnym kolorze oraz ciemną brew. Raniuszek ma bowiem wiele podgatunków nieco różniących się od siebie upierzeniem. W Polsce najczęściej występuje gatunek tzw. nominatywny, czyli ten z białą główką.