Garnitur Mao, marynarka Nehru

Garnitur Mao i marynarka Nehru nie należą do składników ubioru, które bym szczególnie polecał. Jednak warto coś o nich wiedzieć, gdyż w pewnym okresie cieszyły się całkiem sporą popularnością w Europie i Ameryce a także odegrały niemałą rolę w serii filmów o Jamesie Bondzie (o czym dalej). Garnitur Mao był absolutnie najpowszechniejszym męskim ubiorem w Chinach przez wiele dekad, a i dziś jest dość częstym widokiem. Natomiast marynarka Nehru jest obecnie bardzo popularna wśród klasy średniej w Indiach, Pakistanie i innych krajach Azji Południowo-Wschodniej.

Jak łatwo się domyślić, nazwy obu ubiorów nawiązują do znanych postaci: twórcy i długoletniego przywódcy komunistycznych Chin (a przy okazji jednego z największych zbrodniarzy w historii ludzkości) – Mao Zedonga, oraz jednego z ojców niepodległości Indii i jej długoletniego premiera – Jawaharlala Nehru. O ile jednak przywódca Chin nosił garnitur Mao w zasadzie zawsze (tak przynajmniej wynika ze znanych zdjęć), o tyle premier Indii – marynarki Nehru nie nosił nigdy (sic!). Trzeba też dodać, że określenie: „garnitur Mao” (Mao suit) jest używane na całym świecie, z wyjątkiem… Chin. W Państwie Środka używa się nazwy: „garnitur Zhongshan”, która także pochodzi od nazwiska: Sun Zhongshan był prekursorem walki o demokratyzację Chin na przełomie XIX i XX wieku i to jemu przypisuje się wymyślenie kroju garnituru. W Polsce, obok nazwy „garnitur Mao”, funkcjonuje też nazwa: „mundurek Mao” – być może nawet bardziej popularna od tej pierwszej.

Typowy garnitur Mao składa się z dość szerokich spodni o prostym kroju oraz marynarki jednorzędowej zapinanej na pięć guzików – pod samą szyję. U góry marynarka jest zwieńczona niedużym kołnierzem zapinanym na haftkę. Najbardziej charakterystyczną cechą marynarki są cztery duże, nakładane kieszenie – dwie na piersi i dwie po bokach. Kieszenie mają patki zapinane na guziki, przy czym patki kieszeni piersiowych mają kształt nawiasu klamrowego natomiast patki kieszeni bocznych mogą mieć podobny kształt (wersja dominująca na Tajwanie) lub być proste (wersja popularna w Chinach kontynentalnych). W klasycznej marynarce Mao, boczne kieszenie nie są naszyte płasko, lecz mają charakter pudełkowy. Marynarka nie ma szliców, zaś przy rękawach ma po trzy guziki.

Garnitur Mao ma wyraźne konotacje polityczne i jest kojarzony z komunizmem okresu zimnej wojny. W pewnym okresie – zanim doszło do pogorszenia stosunków chińsko radzieckich – był popularny także w Związku Radzieckim (nosił go nawet sam Józef Stalin), a do dziś święci triumfy w Korei Północnej. Nic zatem dziwnego, że garnitur spodobał się zachodnim intelektualistom zafascynowanym komunizmem (w latach pięćdziesiątych było ich wielu). Tafił też do literatury i filmu, głównie jako ubiór złoczyńców zagrażających światu. A czy można sobie wyobrazić bardziej modelowego złoczyńcę niż Ernst Stavro Blofeld – najbardziej znany przeciwnik Jamesa Bonda? Gdy agentowi 007 przyszło się zmierzyć z Blofeldem po raz pierwszy – w filmie Żyje się tylko dwa razy – ten miał na sobie garnitur Mao w formie nieco zmodyfikowanej – bez kieszeni piersiowych w marynarce. Kolejny Blofeld  (Telly Savalas w filmie W tajnej służbie Jej Królewskiej Mości) zwykł był nosić marynarkę Nehru, ale już Blofeld z filmu Diamenty są wieczne, był miłośnikiem garnituru Mao w formie bardzo klasycznej.

W ten oto sposób możemy gładko przejść do drugiego tematu dzisiejszego wpisu, czyli do marynarki Nehru. Jak już wspomniałem, nazwa marynarki pochodzi od nazwiska premiera niepodległych Indii, który jednak nigdy jej nie nosił. Skąd zatem ta nazwa? Otóż marynarka Nehru wywodzi się od innego tradycyjnego stroju indyjskiego – Sherwani (lub jego odmiany: Achkan), które były bardzo często i chętnie noszone przez Jawaharlala Nehru. Można powiedzieć, że marynarka Nehru to marynarka o kroju klasycznym, typowym dla brytyjskiego krawiectwa z tą różnicą, że jej górnej części nadano formę przypominającą stroje Achkan i Sherwani. Jej najbardziej charakterystyczne elementy to pięć guzików, zapięcie pod szyję i stójka zamiast kołnierza. Marynarka Nehru ma charakter niezbyt formalny, ale może też być składnikiem bardziej formalnego garnituru i wówczas przybiera nazwę Bandhgala lub Jodhpuri.

Marynarka Nehru powstała w latach czterdziestych XX wieku a dużą popularność zyskała w Europie w latach sześćdziesiątych, gdy była chętnie noszona przez brytyjskie gwiazdy rocka – m.in. członków zespołu The Beatles. Duży wpływ na jej popularność miało też kino, szczególnie filmy z bondowskiej serii. Sam James Bond miał ją na sobie w pierwszym filmie serii – Doktor No – z roku 1962. W tym samym filmie nosił ją też przeciwnik Bonda – tytułowy doktor Julius No, chociaż jego marynarka była nietypowa: miała kryte guziki za to nie miała bocznych kieszeni ani brustaszy, a także guzików przy rękawach.

Marynarka Nehru pojawiała się jeszcze kilka razy w filmach o Bondzie. Najciekawiej zaprezentował się w niej Kamal Khan – jeden z przeciwników Bonda w filmie Ośmiorniczka z roku 1983. Najciekawiej – bowiem jego marynarkę należałoby chyba uznać za marynarkę Nehru smokingową 🙂 Była uszyta z jedwabiu i zapinana na… jeden guzik – pod szyją! Dzięki jej rozchylonym połom można było zobaczyć… pas smokingowy.

Marynarki Nehru i Mao są często mylone ze sobą. To z jednej strony dziwne, bo różnią się od siebie dość istotnie, ale z drugiej strony spotyka się ich różne mutacje, które już tak dużych różnic nie wykazują. Warto na koniec zwrócić uwagę na jeszcze jedną różnicę, która często umyka mniej wnikliwym obserwatorom. Mam na myśli różnicę w kroju. O ile marynarki Mao mają krój luźny, żeby nie powiedzieć workowaty, o tyle marynarki Nehru są krojone bliżej ciała, z wyraźnie zaznaczoną talią – co doskonale widać na zdjęciu powyżej. Zatem marynarki Nehru są bliższe dominującej dziś estetyce, ergo: powinny się bardziej podobać. Jednak obydwie marynarki mają cechę, która jest zdecydowanie zniechęcająca. Zapięcie pod szyję – bo o nim mowa – po pierwsze eliminuje klapy, które są jedną z najważniejszych ozdób klasycznej marynarki, a po drugie uniemożliwia wyeksponowanie koszuli i krawata lub muszki. Czyli kolejnych ważnych ozdób. Ale może w sytuacji gdy współcześni mężczyźni porzucają krawaty i zamieniają koszule na tiszerty, przed marynarkami Mao i Nehru rysuje się dobra przyszłość?