Ptasie przysłowia

Tytułowe ptasie przysłowia należy rozumieć jako przysłowia, których bohaterami są ptaki. Jest ich wiele; jedne są czytelne, wręcz oczywiste, inne kryją w sobie jakieś zagadki. Przysłowia które tu przytaczam (a niektóre także objaśniam) ilustruję zdjęciami, które tym razem nie są mojego autorstwa. Zaczerpnąłem je ze strony Pixabay.com. Zdjęcie powyżej przedstawia oczywiście dudka. A przysłowie? Każdy dudek ma swój czubek. Znaczy ono ni mniej ni więcej, że każdy ma jakąś osobliwą cechę, która go charakteryzuje i odróżnia od innych. Dudek to ptak ciepłolubny, ale występuje także na terenie Polski. Na zimę odlatuje w cieplejsze rejony Europy.

Wróbel to jeden z najczęściej występujących u nas ptaków. Nic zatem dziwnego, że jest bohaterem kilku przysłów. Najpopularniejsze z nich to: starego wróbla na plewy nie złapiesz, lepszy wróbel w garści niż kanarek na dachu, już wszystkie wróble o tym ćwierkają.

W przysłowiu: powiedziały jaskółki, że niedobre są spółki, powiedziały bociany, że niedobre są zmiany; wymienione ptaki nie mają żadnego znaczenia. Chodziło tylko o rymy do słów: spółki i zmiany. Ot taka gra słów. Ale dobry pretekst, żeby pokazać zdjęcia jaskółek i bocianów. A przy okazji jeszcze jedno przysłowie: jedna jaskółka wiosny nie czyni.

Przysłowie znane chyba każdemu: jeśli wejdziesz między wrony, musisz krakać jak i one. Mówiąc inaczej:  jeśli wejdziesz w jakieś towarzystwo, powinieneś upodobnić się (dostosować się) do niego, aby nie narazić się na przykrą lub nawet niebezpieczną sytuację. Pamiętam, że gdy byłem na występie jakiegoś kabaretu w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku (nie pamiętam nazwy kabaretu), ze sceny padło hasło, które bardzo rozbawiło widownię: jeśli wejdziesz między wrony, towarzyszu – bądź czerwony. Czy ktoś je dzisiaj rozumie?

Wrony należą do rodziny krukowatych, podobnie jak sroki. Sroki to ptaki bardzo w Polsce rozpowszechnione, szczególnie w miastach. A złapać dwie sroki za ogon, to po prostu: chcieć osiągnąć podwójny cel, załatwić jednocześnie kilka spraw, interesować się wieloma rzeczami naraz.

Czy lubicie się chwalić i przypisywać sobie różne zasługi? Kto by nie lubił! Przecież każda pliszka swój ogonek chwali! A pliszka to ptaszek z długim i ładnym ogonkiem, ale trzeba wiedzieć, że jest kilka gatunków pliszek, najczęściej spotykane to pliszka siwa i pliszka żółta. Ale z tym przysłowiem sprawa jest trochę skomplikowana, bowiem jego pierwotna wersja brzmiała: każda liszka swój ogon chwali i chodziło w nim nie o ptaszka pliszkę, tylko o samicę lisa. Jednak określenie liszka zaczęło powoli wychodzić z użycia, więc przysłowie stawało się mało czytelne. Zastąpienie liszki pliszką okazało się bardzo trafne, gdyż ptaszek ten spacerując po ziemi (co często robi) porusza swoim ogonkiem w górę i w dół. Zupełnie jakby się nim chwalił.

Pawie to piękne i bardzo majestatyczne ptaki. Wyglądają imponująco, gdy rozłożą swój ogon. Czy się wtedy puszą? Nie wiadomo. W każdym razie przysłowie: puszyć się jak paw oznacza przesadne przechwalanie się, wywyższanie ponad innych.

Ptasie przysłowia mogą nas wiele nauczyć.